ضرب‌المثل‌های آلمانی و مترادف آن به‌‌فارسی

Altes Pferd bekommt der Schinder

    * ترجمه: «اسب پیر نصیب دباغ می‌گردد»
          o مترادف فارسی: «درخت که پیر شد پایش اره می‌گذارند.»
    *

Am Abends zeigt es sich, ob die Nacht hell sein wird

    * ترجمه: «شبی که به روشنایی می‌گراید، از غروبش هویدا است»
          o مترادف فارسی: «سالی که نکوست از بهارش پیداست.»
    *

Aus einer Bohne einen Berg machen

    *

Aus einer Laus ein Kamel machen مارتین لوتر

    *

Aus einer Mücke einen Elefanten machen

    *

Aus jedem Splitter einen Balken /Wiesbaum

    * ترجمه: «از یک لوبیا کوه ساختن»
    * ترجمه: «از یک شپش شتر ساختن»
    * ترجمه: «از یک پشه فیل ساختن»
    * ترجمه: «از یک تراشه چوب تیر سقف درست کردن»
          o مترادف فارسی: «از کاه، کوه ساختن.»

[ویرایش] B

    *

Beckerkindern Stuten schenken

    * ترجمه: «نان‌قندی به بچه های قناد دادن»
          o مترادف فارسی: «لعل به‌کان بردن»
          o مترادف فارسی: «زیره به کرمان بردن»
    *

Berg und Berg kommen nicht zusammen, aber Mensch und Mensch

    *

Berg und Tal kommen nicht zusammen, aber Menschen

    *

Man trifft sich zwei mal im Leben

    * ترجمه: «کوه به طرف کوه نمیآید اما آدم به طرف آدم»
    * ترجمه: «کوه و دره به هم نمی‌رسند اما آدم‌ها»
    * ترجمه: «آدم در زندگی دوبار همدیگر را ملاقات می‌کند»
          o مترادف فارسی: «کوه به‌کوه نمی‌رسد، آدم به‌آدم می‌رسد!»
    *

Besser ein Sperling in der Hand, als ein Kranich auf dem Dach

    *

Besser ein Vogel im Bauer, als Tausende in der Luft

    *

Besser ein Vogel im Netz als hundert im Fluge

    *

Besser ein Vogel in der Hand, als zehn am Strand / in der Weite

    *

Besser heute ein Ei, als morgen ein Küchlein /die Henne

    *

Besser einen haben als zwei kriegen

    *

Besser heute ein Groschen als morgen ein Gulden

    *

Besser eine Feder in der Hand, als einen Vogel in der Luft

    * ترجمه: «گنجشک در دست بهتر از لک‌لک روی بام است»
    * ترجمه: «پرنده‌ای در قفس بهتر از هزاران در هوا است»
    * ترجمه: «پرنده ‌ای در دام بهتر از صد در پرواز»
    * ترجمه: «پرنده‌ای در دست بهتر از ده در ساحل/ در دوردست»
    * ترجمه: «یکی داشتن بهتر از دوتا خواستن»
    * ترجمه: «یک‌شاهی امروز بهتر از صدتومان فردا است»
    * ترجمه: «یک پر در دست بهتر از پرنده‌ای در هوا»
          o مترادف فارسی: «سرکه نقد به‌از حلوای نسیه.»
          o مترادف فارسی: «سیلی نقد از عطای نسیه به.»
          o مترادف فارسی: «نقد موجود به که نسیه موعود.»
          o مترادف فارسی: «جگرک امروز بهتر از دنبه فردا است.»
          o مترادف فارسی: «گنجشک نقد به از طاووس نسیه.»
          o مترادف فارسی: «موجود را به‌مفقود و یافته را به‌نایافته مفروش!»
          o مترادف فارسی: «خولی به‌کفم به که کلنگی به‌هوا.»
    *

Bier nach München tragen

    * ترجمه: «آبجو به مونیخ بردن»
          o مترادف فارسی:«چشمه پیش دریا بردن.»

[ویرایش] D

    *

Der Backofen ist eingefallen

    * ترجمه: «تنور رمبید»
          o مترادف فارسی: «تاپو ترکید.»
          o مترادف فارسی: «پا سبک کردن.»
    *

Der Berg hat ein M?uslein geboren

    *

Der Berg krei?te und gebar eine Maus

    *

Der krei?ende Berg, gebiert nur eine Maus

    * ترجمه: «کوه یک موش کوچک زائید»
    * ترجمه: «کوه وضع حمل کرد و موشی به دنیا آورد»
    * ترجمه: «کوه حامله، یک موش زائید»
          o مترادف فارسی: «کوه کندن و موش بر آوردن.»
          o مترادف فارسی: «کوه البرز، پس از درد فراوان موش زائید.»
    *

Der Fisch f?ngt am Kopf an zu stinken

    * ترجمه: «ماهی از سر میگندد»
          o مترادف فارسی: «ماهی از سر گنده گردد، نی زدم.» مولوی
    *

Die dümmsten Bauern haben die dicksten Kartoffeln

    * ترجمه: «احمق‌ترین کشاورزان، بزرگرین سیب‌زمینی‌ها را حاصل می‌آورند»
          o مترادف فارسی: «جاهل را غنی‌تر می‌رسد روزی.»

[ویرایش] E

    *

Ein alter Mann und eine junge Frau, gewisse Kinder

    * ترجمه: «یک مرد مسن با زنی جوان، کودکان فراوان»
          o مترادف فارسی: «عروس جوان داماد پیر، سبد بیار جوجه بگیر!»
    *

Ein Alter sieht besser hinter sich als ein Junger, vor sich

    * ترجمه: «مرد سالخورده، پشت سرش را بهتر از مرد جوانی که جلوی پایش را می‌نگرد، می‌بیند»
          o مترادف فارسی: «آن‌چه جوان در آینه بیند، پیر در خشت خام آن بیند.» مولوی
    *

Ein heidnisches Pfand ist besser als ein christliches Versprechen

    * ترجمه: «یک تضمین کافرانه بهتر از یک قول مسیحانه است»
          o مترادف فارسی: «سنگ به از گوهر نایافته» نیما یوشیج
          o تمثیل: «به‌دسـت‌آوریده خردمند سنگ// بـه‌نایافته دُر به‌ندهد زچنگ» اسدی طوسی
    *

Einem bald die ?rmel zerrei?en /das er bleiben soll

    * ترجمه: «آستین مهمان را کشیدن و از هم دریدن برای نگهداشتن وی»
          o مترادف فارسی: «چادر‌کشون، چادر‌درون(کشیدن و دریدن).»
    *

Einen auf den Backofen setzen

    * ترجمه: «رو تنور نشاندن»
          o مترادف فارسی: «دختری را ترشی‌ انداختن.»
    *

Ein Vogel in der Schussel ist besser als zehn in der Luft

    * ترجمه: «پرنده ای در دیگ بهتر از ده در هوا»
          o تمثیل: «ما در خور صید تو نباشیم ولیکن// گنجشک به ‌دست است به ‌از باز پریده» سعدی
    *

Er ist hintern Backofen nicht weggekommen

    * ترجمه: «از پشت تنور بیرون نرفته»
          o مترادف فارسی: «پشت تاپو بزرگ شده.»
          o مترادف فارسی: «از پشت کوه آمدن.»

[ویرایش] F

    *

Faulheit lohnt mit Armut

    * ترجمه: «پاداش تنبلی فقر است»
          o مترادف فارسی: «کاهلی شاگرد بدبختی است.»
    *

Fette Henne legen nicht.

    * ترجمه: «مرغ فربه تخم نکند»
          o مترادف فارسی: «مرغ هرچند فربه تر، تخمدانش تنگ تر.»
    *

Fliegen und Freunde kommen in Sommer

    * ترجمه: «دوست و مگس هردو در تابستان ظاهر می‌شوند»
          o مترادف فارسی: «این دغل‌‌دوستان که می‌بینی // مگسانند دور شیرینی» سعدی
    *

Frisch gewagt ist halb gewonnen

    * ترجمه: «جرأت نیمی از پیروزی است»
          o خلاف: «شغال ترسنده انگور نخورد.»
    *

Frühe Vogel f?ngt den Wurm

    * ترجمه: «کرم، نصیب مرغ زودخیز است»
          o مترادف فارسی: «سحرخیز باش تا کامروا باشی.»
    *

Früh krümmt sich, was ein Hacken werden will

    *

Früh übt sich, was ein Meister werden will

    * ترجمه: «آن‌چه که باید به صورت قلاب درآید، از زودگاهان خود را منعطف می‌سازد»
    * ترجمه: «آنکه باید استاد شود از اوان زندگی تمرین می‌کند»
          o مترادف فارسی: «هرچه هست از پر قنداق است.»
    *

Füchse kennt man bald am Schwanz

    * ترجمه: «روباه را از دمش می‌شناسند»
          o مترادف فارسی: «دم روبه گواه روباه است.»
    *

Für jeden Topf gibt es einen passenden Deckel

    * ترجمه: «برای هر دیگی در پوشی مناسب وجود دارد»
          o مترادف فارسی: «دیزی می‌گردد، درش را پیدا می‌کند.»

[ویرایش] G

    *

Gassenengel, Hausteufel.

    * ترجمه: «فرشته کوچه، ابلیس خانه»
          o مترادف فارسی: «تو کوچه عسل، تو خونه حنظل.»
    *

Gebrannte Kinder scheuen das Feuer.

    * ترجمه: «بچه‌های سوخته، از آتش حذر کنند»
          o مترادف فارسی: «مارگزیده از ریسمان سیاه و سفید میترسد.»
    *

Geflickter Freundschaft wird selten wieder ganz.

    * ترجمه: «دوستی وصله شده‌ به ندرت به کیفیت سابق باز می‌گردد»
          o مترادف فارسی: «گر رشته گسست، می‌توان بست// لیکن گرهیش در میان است» امیر خسرو
    *

Gehe nicht zu deinem Fürst, wenn du nicht gerufen wirst.

    * ترجمه: «تا احظار نشده‌ای نزد پادشاه‌ات نرو»
          o مترادف فارسی: «تات نپرسند، همی باش گنگ// تات نخوانند همی باش لنگ» مسعود سعد
    *

Geld regiert die Welt.

    * ترجمه: «پول بر دنیا حکومت می کند»
          o مترادف فارسی: «پول حلال مشکلات است.»
    *

Gemein Gerücht ist selten erlogen.

    * ترجمه: «شایعات عمومی به ندرت دروغ از آب در می‌آید»
          o مترادف فارسی: «تا نباشد چیزکی، مردم نگویند چیزها.»
    *

Geschehene Dinge haben keine Umkehr.

    * ترجمه: «چیزهایی که اتفاق افتاده است بازگشتی ندارند»
          o مترادف فارسی: «گذشته‌ها گذشته است.»
    *

Gesunder Geist in gesundem K?rper.

    * ترجمه: «روح سالم در قالب سالم»
          o مترادف فارسی: «عقل سالم در بدن سالم است.»
    *

Geteiltes Leid ist halbes Leid.

    * ترجمه: «رنج تقسیم شده، نصف رنج است»
          o مترادف فارسی: «ظلم بالسویه عدل است.»
    *

Gleich und gleich gesellt sich gern.

    *

Gleich Vieh leckt sich gern.

    * ترجمه: «همگون با همگون به خوبی باهم کنار می‌آیند»
    * ترجمه: «چهارپایان همسان، با لذت همدیگر را می‌لیسند»
          o مترادف فارسی: «کبوتر با کبوتر، باز با باز// کند همجنس با همجنس پرواز»
          o مترادف فارسی: «کور، کور را می‌جوید، آب گودال را.»
    *

Gottes Mühlen mahlen langsam, aber trefflich fein.

    * ترجمه: «آسیاب خدا آرام می‌چرخد، اما کاملأ نرم می‌کند»
          o مترادف فارسی: «خدا دیرگیر است، اما سخت‌گیر است.»
    *

Graue K?pfe und blonde Gedanken, passen nicht zusammen.

    * ترجمه: «کله خاکستری با افکار بور مطابقت ندارد»
          o مترادف فارسی: «چون پیر شدی، زکودکی دست بدار// بازی و ظرافت به‌جوانان بگذار» سعدی

[ویرایش] H

    *

Haar auf flacher Hand raufen wollen.

    * ترجمه: «از کف دست مو کندن»
          o مترادف فارسی: « کف دست که مو ندارد از کجایش می‌کنند.»
    *

Habich ist ein besserer Vogel als H?ttich.

    * ترجمه: «دارم، پرنده‌ای بهتر از داشتم است»
          o معنی: «دارم و داشتم در زبان آلمانی تشابه تلفظی با نام پرنده‌ای دارد.»
          o مترادف فارسی: «داشتم داشتم حساب نیست، دارم دارم حساب است.»
    *

Handwerk hat goldene Boden.

    * ترجمه: «پیشه، قاعده‌اش طلایی است»
          o مترادف فارسی: «به‌پایان رسد کیسه سیم و زر// نگردد تهی کیسه پیشه‌ور» سعدی
    *

Handwerk hasst einander.

    * ترجمه: «پیشه‌ور از پیشه‌ور متنفر است»
          o مترادف فارسی: «همکار، همکار را نمی‌تواند ببیند.»
    *

Hinter dem Zaune aufgelesen sein.

    * ترجمه: «از پشت حصار برداشته شده»
          o مترادف فارسی: «زیر بوته سبز شده.»
    *

Hat der Herr der Schnupfen, so niesen die Knechte.

    * ترجمه: «ارباب زکام دارد، خدمه عطسه می‌کنند»
          o مترادف فارسی: «شاه‌خانم میزاید، ماه‌خانم درد می‌کشد.»
    *

Herrenfeuer w?rmt und brennt.

    * ترجمه: «آتش بزرگان هم گرم کند و هم سوزاند»
          o مترادف فارسی: «قرب سلطان آتش است از وی بترس.»
    *

H?rensagen ist halb gelogen.

    * ترجمه: «حرف شنیده‌شده نیمه‌دروغ است»
          o مترادف فارسی: «یک کلاغ را چهل کلاغ کردن.»
    *

Hühner, die daheim essen und anderswo legen, soll man am Bratspie? ziehen.

    * ترجمه: «مرغانی که در خانه دانه می‌چینند و در جای دیگری تخم می‌گذارند باید به سیخ کشید»
          o مترادف فارسی: «چینه‌اش را اینجا می‌خورد، تخمش را جای دیگر می‌گزارد.»

[ویرایش] I

    *

Ich will dir weisen, wo die Katze im Heu liegt.

    * ترجمه: «می‌خواهم به تو نشان دهم که گربه کجا توی کاه تخم می‌گذارد»
          o مترادف فارسی: «بهت نشون میدم کجا گربه تخم می‌کند.»
    *

Ihm juckt das Fell.

    * ترجمه: «پوستش می‌خارد»
          o مترادف: «تنش می‌خارد.»
    *

Im Keim ersticken.

    * ترجمه: «در نطفه خفه کردن»
          o مترادف فارسی: «در نطفه خفه کردن»
    *

Irren ist menschlich.

    * ترجمه: «اشتباه‌کردن کاری است بشری»
          o مترادف فارسی: « بشر جایزالخطا است.»
    *

Isfahan ist die halbe Welt.

    * ترجمه: «اصفهان نیمی از جهان است»
          o ریشه فارسی: «اصفهان نصف جهان.»

[ویرایش] J

    *

Jahre lehren mehr als Bücher.

    * ترجمه: «گذشت زمان بیشتر از کتاب می‌آموزد»
          o مترادف فارسی: «زیرکترین و آزموده ترین آموزگاران، روزگار باشد.»
    *

Je ?lter die Kuh, je hübscher das Kalb.

    * ترجمه: «هرچه گاو پیرتر، گوساله‌اش قشنگتر»
          o مترادف فارسی: «گاو که پیر شد گوساله‌اش عزیز می‌شود.»
    *

Je dümmer der Mensch, desto gr??er das Glück

    * ترجمه: «آدم هرچه نادان‌تر، بلند‌بخت‌تر»
          o مترادف فارسی: «دنیا به کام ابلهان است.»
    *

Jemand einen B?rendienst erweisen

    * ترجمه: «به کسی خدمت‌ خرسی کردن»
          o مترادف فارسی: «دوستی خاله‌خرسه.»

[ویرایش] K

    *

Katzengebet dringt nicht in den Himmel (himmelt nicht).

    * ترجمه: «دعای گربه در آسمان رخنه نکند.»
          o مترادف فارسی: « به‌دعای گربه سیاه باران نمی‌آید (نمی‌بارد).»
    *

Katzenw?sche machen.

    * ترجمه: «گربه‌شویی کردن»
          o مترادف فارسی: «گربه‌شویی کردن.»
    *

Kaufmannschaft leidet keine Freundschaft.

    * ترجمه: «تجارت، دوستی را تحمل نکند»
          o مترادف فارسی: «حساب حساب است، کاکا برادر.»
    *

Kindermund tut Wahrheit kund.

    * ترجمه: «دهان کودکان، حقیقت‌گو است»
          o مترادف فارسی: «حرف راست را از بچه بپرس.»
    *

Kinder und Narren sagen die Wahrheit.

    * ترجمه: «کودکان و دیوانگان حقیقت‌گو هستند»
          o مترادف فارسی: « حرف راست را از دیوانه باید شنید.»
    *

Krokodilstr?nen weinen.

    * ترجمه: «اشک تمساح گریه‌گردن»
          o مترادف فارسی: «اشک تمساح ریختن.»
    *

Kleider machen Leute, Lumpen machen L?use.

    * ترجمه: «لباس، آدم می‌سازد، لباس‌کهنه شپش»
          o مترادف فارسی: «آستین نو پلو بخور.»
    *

Kümmel spalten.

    * ترجمه: «سیاه‌دانه شکافتن»
          o مترادف فارسی: «مته به‌خشخاش گذاشتن.»
    *

Kunst geht über Geld.

    * ترجمه: «هنر برتر از پول است»
          o مترادف فارسی: «هنر بهتر از گوهر نامدار» فردوسی
          o مترادف فارسی: «هنر بهتر از ملک و مال پدر»

[ویرایش] L

    *

Lachen ist die beste Medizin.

    * ترجمه: «خنده بهترین داروها است»
          o مترادف فارسی: «خنده بر هر درد بی‌درمان دواست.»
    *

Lebe, als solltest du morgen sterben, und arbeite, als solltest du ewig leben.

    * ترجمه: «به گونه‌ای زندگی کن که گویی فردا باید بمیری؛ و طوری کار کن که گویی جاودانه‌ای.»
          o مترادف فارسی: «طوری زندگی کن، انگاری فردا خواهی مرد، طوری کار کن، انگاری هیچگاه نخواهی مرد.» حدیث
    *

Leute und Leute sind zweierlei.

    * ترجمه: «آدم و آدم دو گونه می‌باشند»
          o مترادف فارسی: «آدم به‌آدم بسیار ماند.»
    *

Liebe kann Berge versetzen.

    * ترجمه: «عشق، کوه را جا به جا می‌کند»
          o مترادف فارسی: «عشق در کوه‌کنی داد نشان قدرت خویش// ور‌نه این مایه هنر تیشه فرهاد نداشت» فرخی یزدی
    *

Liebe erweicht auch die h?rtesten Stein und Felsen.

    * ترجمه: «عشق، سخت‌ترین سنگ‌ها و صخره‌ها را نرم می‌کند.»
          o مترادف فارسی: «گر کوه‌کن زپای در آمد چه‌جای طعن// بالله که کوه پست شود زیر بار عشق» جامی
    *

Liebe braucht keinen Lehrer.

    * ترجمه: «عشق، نیازی به آموزگار ندارد»
          o مترادف فارسی: «ای بی‌خبراز سوخته و سوختنی// عشق آمدنی بود نه آموختنی» سنائی
    *

Liebe, die nur von einer Seite kommt, dauert nicht lange.

    * ترجمه: «عشقی که فقط از یک سوی آید، طولانی نخواهد بود»
          o مترادف فارسی: «چو زین سر هست زان سر نیز باید // که مهر از یک طرف دیری نپاید» اوحدی
    *

Liebe ohne Gegenliebe, ist eine Frage ohne Antwort.

    * ترجمه: «عشق بدون طرف مقابل، سؤالی است بدون پاسخ»
          o مترادف فارسی: «چه خوش بی، مهربونی هر دو سر بی// که یک‌سر مهربونی، درد‌سر بی» باباطاهر
    *

Liebe und Husten l?sst sich nicht verbergen.

    *

Liebe und Rausch schaut zum Fenster aus.

    * ترجمه: «عشق و سرفه را نمی توان پنهان داشت.»
    * ترجمه: «عشق و سرمستی از دریچه بیرون را می‌نگرند.»
          o مترادف: «عشق و مشک پنهان نمی‌ماند.»
    *

Liebe kann man nicht erzwingen.

    *

Liebe duldet keinen Zwang.

    * ترجمه: «عشق را نمی‌توان تحمیل کرد»
    * ترجمه: «عشق، زورپذیر نیست»
          o مترادف فارسی: «عشق به‌زور، و مِهر به‌چُنبِه نمی‌شود.»
    *

Liebe macht n?rrisch.

    *

Liebe und Verstand, gehen selten Hand in Hand.

    * ترجمه: «عشق، جنون‌آور است»
    * ترجمه: «عشق و عقل به ندرت دست در دست دارند.»
          o مترادف فارسی: «عشق و جنون همسایه دیوار به ‌دیوارند.»
          o مترادف فارسی: «عشق در آمد به‌دل، رفت زسر عقل و هوش.»